He Pūmotu Matua

Main Elements

Koia nei ngā pūmotu mātāmua rua tekau o te Taka Pūmotu me ētahi atu e tino whai tikanga ana:

Kupu Ingarihi Kupu Māori Kupu whakawhiti oro mai i te reo Ingarihi Tohu Tau iraoho
aluminium konumohe aruminiama Al 13
argon hauhauhā ākana Ar 18
beryllium konuuku peririama Be 4
boron pūtiwha pōrana B 5
bromine pūkane paraumini Br 35
calcium konupūmā kāhiama Ca 20
carbon waro kāpona C 6
chlorine haumāota kōrini Cl 17
chromium konukita koromiama Cr 24
cobalt konukurahina kaupata Co 27
copper konukura kapa Cu 29
flourine haukōwhai whuruini F 9
gold kōura kōura Au 79
helium haumāmā hīriama He 2
hydrogen hauwai haitorana H 1
iodine hautawa aiotini I 53
iron rino rino Fe 26
lead konumatā rēti Pb 82
lithium konukōhatu ritiama Li 3
magnesium konupora makanīhiama Mg 12
manganese konupango makanihi Mn 25
mercury konuoi mēkuri Hg 80
neon haukura niana Ne 10
nickel konukōreko nīkara Ni 28
nitrogen hauota naitorena N 7
oxygen hāora ōkihena O 8
phosphorus pūtūtaewhetū poporahi P 15
platinum konukawata paratiama Pt 78
potassium konurehu pautahiama K 19
silicon takawai hirikana Si 14
silver hiriwa hiriwa Ag 47
sodium konutai hautiama Na 11
sulphur pungatara, pūngāwhā hawha S 16
tin tini tini Sn 50
titanium konuhinauri taitāniama Ti 22
tungsten tangitene tangitene W 74
uranium konukarihi ūreiniama U 92
zinc konutea tīniki Zn 30

Te tikanga o ngā tae:

He totoka i te paemahana ā-whare He wē i te paemahana ā-whare He haurehu i te paemahana ā-whare

He Katote

Ions

Kupu Ingarihi Kupu Māori Kupu whakawhiti oro mai i te reo Ingarihi Tohu
acetate (ethanoate) winika ahitate CH3CO2
bicarbonate pākawa waro-rua paikāponate HCO3
carbonate pākawa waro kāponate CO32
chloride pūhaumāota kōrai Cl–
dioxide hāora-rua ōkai-rua O2
fluoride pūkōwhai whuruai F–
hydroxide waihā haitorowai OH–
iodide kahautawa aiotai I–
monoxide hāora-tahi ōkai-tahi O
nitrate pākawa ota naiate NO3
oxide ōkai ōkai O2
sulphate pākawa pungatara hāwhate SO42
sulphite pākati pungatara hāwhiti SO32
trioxide (ozone) hāora-toru ōkai-toru O3

He Pūhui Katote

Ionic Compounds

Kupu Ingarihi Kupu Māori Tohu Kupu Whakawhiti Oro mai i te Reo Ingarihi
acetic acid (ethanoic acid) waikawa winika, waikawa ewaro CH3COOH waikawa ahitate
aluminium chloride konumohe pūhaumāota AlCl3 aruminiama kōrai
aluminium oxide konumohe ōkai Al2O3 aruminiama ōkai
aluminium sulphate konumohe pākawa pungatara Al2(SO4)3 aruminiama hāwhate
ammonia, hydrogen nitride haukini NH3 amaunia
ammonium carbonate haukini pākawa waro (NH4)2CO3 amaunia kāponate
ammonium chloride haukini pūhaumāota NH4Cl amaunia kōrai
ammonium hydroxide haukini waihā NH4OH amaunia haitorowai
ammonium nitrate haukini pākawa ota NH4NO3 amaunia naiate
ammonium sulphate haukini pākawa pungatara (NH4)2SO4 amaunia hāwhate
butane pūwaro C4H10 pūwaro
calcium carbonate konupūmā pākawa waro CaCO3 kāhiama kāponate
calcium chloride konupūmā pūhaumāota CaCl2 kāhiama kōrai
calcium hydroxide (limewater) konupūmā waihā Ca(OH)2 kāhiama haitorowai (wairaima)
calcium nitrate konupūmā pākawa ota Ca(NO3)2 kāhiama naiate
calcium oxide konupūmā ōkai CaO kāhiama ōkai
carbon dioxide hauhā, waro hāora-rua CO2 kāpona ōkai-rua
carbonic acid waikawa waro H2CO3 waikawa kāpona
carbon monoxide haukino, waro hāora-tahi CO kāpona ōkai-tahi
citric acid (hydrogen citrate) waikawa rēmana C6H8O7 waikawa rēmana
copper carbonate konukura pākawa waro CuCO3 kapa kāponate
copper chloride konukura pūhaumāota CuCl2 kapa kōrai
copper oxide konukura ōkai CuO kapa ōkai
copper sulphate konukura pākawa pungatara CuSO4 kapa hāwhate
ethane ewaro C2H6
ethanoic acid (acetic acid) waikawa winika, waikawa ewaro CH3COOH waikawa ahitate
ethanol waihā ewaro C2H5OH
formic acid (methanoic acid) waikawa mewaro HCOOH
glucose kūhuka C6H12O6
heptane hewaro C7H16
hexane owaro C6H14
hydrochloric acid waikawa pūhaumāota HCl waikawa kōrai
hydrofluoric acid waikawa pūkōwhai HF waikawa whuruai
hydrogen citrate (citric acid) waikawa rēmana C6H8O7 waikawa rēmana
hydrogen peroxide (hydrogen dioxide) haitorana ōkai-rua H2O2 haitorana ōkai-rua
iron chloride rino pūhaumāota FeCl3 rino kōrai
iron hydroxide rino waihā Fe(OH)2 rino haitorowai
iron nitrate rino pākawa ota Fe(NO3)3 rino naiate
iron oxide rino ōkai Fe2O3
iron sulphate rino pākawa pungatara FeSO4 rino hāwhate
lactic acid waikawa waiū C3H6O3
lead nitrate konumatā pākawa ota Pb(NO3)2 rēti naiate
lead oxide konumatā ōkai PbO rēti ōkai
lead sulphate konumatā pākawa pungatara PbSO4 rēti hāwhate
magnesium chloride konupora pūhaumāota MgCl2 makanīhiama kōrai
magnesium hydroxide konupora waihā Mg(OH)2 makanīhiama haitorowai
magnesium nitrate konupora pākawa ota Mg(NO3)2 makanīhiama naiate
magnesium oxide konupora ōkai MgO makanīhiama ōkai
magnesium sulphate konupora pākawa pungatara MgSO4 makanīhiama hāwhate
methane mewaro CH4
methanoic acid (formic acid) waikawa mewaro HCOOH
nitric acid waikawa hauota HNO3 waikawa naiate
nitric oxide hauota ōkai NO naiate ōkai
nitrogen dioxide hauota hāora-rua NO2 naitorena ōkai-rua
nitrous oxide hauota-rua ōkai N2O naitorihi ōkai
octane wawaro C8H18
pentane pewaro C2H12
phosphate pākawa tūtaewhetū PO43 popoate
potassium bicarbonate konurehu pākawa waro-rua KHCO3 pautahiama paikāponate
potassium chloride konurehu pūhaumāota KCl pautahiama kōrai
potassium hydroxide konurehu waihā KOH pautahiama haitorowai
potassium iodide konurehu kahautawa KI pautahiama aiotai
potassium nitrate konurehu pākawa ota KNO3 pautahiama naiate
potassium sulphate konurehu pākawa pungatara K2SO4 pautahiama hāwhate
propane powaro C3H8
silver chloride hiriwa pūhaumāota AgCl hiriwa kōrai
sodium acetate (sodium ethanoate) konutai winika CH3COONa hautiama ahitate
sodium bicarbonate (baking soda) konutai pākawa waro-rua NaHCO3 hautiama paikāponate (pēkena hōura)
sodium carbonate konutai pākawa waro Na2CO3 hautiama kāponate
sodium chloride konutai pūhaumāota NaCl hautiama kōrai
sodium ethanoate (sodium acetate) konutai winika CH3COONa hautiama ahitate
sodium fluoride konutai pūkōwhai NaF hautiama whuruai
sodium hydroxide (caustic soda) konutai waihā NaOH hautiama haitorowai
sodium nitrate konutai pākawa ota NaNO3 hautiama naiate
sodium sulphate konutai pākawa pungatara Na2SO4 hautiama hāwhate
sulphur dioxide pungatara hāora-rua SO2 hawha ōkai-rua
sulphuric acid waikawa pungatara H2SO4 waikawa hāwhate
sulphur trioxide pungatara hāora-toru SO3 hawha ōkai-toru
tartaric acid waikawa tātariki C4H6O6 waikawa tātariki
zinc carbonate konutea pākawa waro ZnCO3 tīniki kāponate
zinc chloride konutea pūhaumāota ZnCl2 tīniki kōrai
zinc nitrate konutea pākawa ota Zn(NO3)2 tīniki naiate
zinc sulphate konutea pākawa pungatara ZnSO4 tīniki hāwhate

He Wehewehenga Pūtaiao

Divisions of Pūtaiao

acoustics mātai oro
agricultural science mātai ahuwhenua
agriculture ahuwhenua
anatomy mātai tinana
astronomy mātai arorangi
biochemistry mātai matū-koiora
biology mātai koiora
biophysics mātai ahupūngao koiora
biotechnology mātai hangarau koiora
botany mātai tipu
chemistry mātai matū
civil engineering pūhanga metarahi
climatology mātai āhuarangi
cosmology mātai tuarangi
dentistry mātai niho
ecology mātai hauropi
electronic engineering pūhanga tāhiko
electronics mātai tāhiko
engineering mātai pūhanga
epidemiology mātai tahumaero
genetics mātai iranga
geology mātai aronuku
gynaecology mātai arowahine
health science mātai hauora
horticultural science mātai ahumāra
horticulture ahumāra
hydraulic engineering pūhanga waipēhi
hydraulics mātai waipēhi
hydrology mātai arowai
marine biology mātai koiora moana
mechanical engineering pūhanga pūrere
medical science mātai rongoā
medicine (profession) mahi rata
meteorology mātai huarere
microbiology mātai koiora moroiti
nuclear physics mātai ahupūngao karihi
oceanography mātai aumoana
oncology mātai mate pukupuku
organic chemistry mātai matū whaiwaro
orthinology mātai manu
paediatrics mātai arotamariki
palaeontology mātai mātātoka
pharmacology mātai taka rongoā
physics mātai ahupūngao
physiology mātai whaiaroaro
psychiatry mātai mate hinengaro
seismology mātai rū whenua
soil science mātai oneone
technology hangarau
volcanology mātai puia
zoology mātai kīrehe

He Taputapu Pūtaiao

Pūtaiao Equipment

agar culture pia whakatipu
ammeter ine-iahiko
aquarium kauranga ika
bar magnet poro autō
beaker ipurau
bell jar ipu pere
bi-metal strip tāhei konurua
binocular microscope whārahi karurua
binoculars karurua whakatata
blowpipe pūpuha
boiling tube ipuipu nui
bulb holder whakakopa pūrama
bung puru
bunsen burner muratahi
burette ngōine katirere
capacitor pūnga iahiko
capillary tube ngongo rauangi
carbon disc porotiti waro
centrifuge pūrere whakawaho
chromatography paper pepa tūrara
clamp whakakopa
clip rawhi
coarse adjustment kou whānui
coil (of wire) pōkai (waea)
colour filter tātari tae
combustion spoon koko ngingiha
concave mirror whakaata kōpapa
condenser whakatōtā
conical flask puoto koeko
convex mirror whakaata koropuku
cover slip uhi angiangi
crucible oko whakawera
deioniser tango katote
delivery tube pū haurehu
desiccator whakamaroke
dissecting tray paepae tuaki
distillation flask puoto iheunga
dropper ngōpata
electric hotplate tārahu hiko
electronic scale ine-taumaha tāhiko
electronic timer ine-wā tāhiko
electroscope ine-hikotū
evaporating basin oko whakaeto
eyepiece mōhiti runga
filter funnel kōrere tātari
filter paper pepa tātari
fine adjustment kou whāiti
fire blanket tāmi ahi
fire extinguisher whakapoko ahi
fireproof board papa ārai ahi
flask puoto
force meter ine-tōpana
forceps kuku
fume cupboard kāpata haurehu tāoke
funnel kōrere
galvanometer ine-ararua (iahiko)
gas jar ipu haurehu
gas tap kati haurehu
gas tube ngongo haurehu
gauze mat whāriki waetoru
glass prism poro kōata
glass tube ngongo kōata
horseshoe magnet autō tāwhana
incubator pūrere awhi
inoculating loop waea whakatipu moroiti
insulated wire waea ārai hiko
iron filings maramara rino
kaleidoscope takawhīwhiwhi
light box pouaka rama
light bulb pūrama
light dependent resistor parenga iahiko ngoiaho
light filter tātari aho
light meter ine-aho
loud speaker tukuoro
magnifying glass kōata whakarahi
major magnet autō taikaha
measuring cylinder puoto ine
microscope karu whārahi
microscope slide tawhera whārahi
microscope tube ngongo whārahi
mirror whakaata
mortar and pestle oko me te kuru
multimeter ine-matatini
nature table tēpu taiao
objective lens mōhiti raro
organic molecule kit kete rāpoi ngota whaiwaro
peak flow meter ine-huangō
periscope karu tororunga
pestle and mortar kuru me te oko
petrie dish pae porowhita
pH meter ine-pH
pipette ngōine
pipette filler whakakī ngoine
plastic tube ngongo kirihou
plug puru
power pack pouaka hiko
prism poro
probe toro
pulley tauru
quadrant frame taitapa tīpako
radiometer tohu hihi
rain gauge ine-ua
ray box pouaka hihi
reagent bottle ipu matū wē
reflecting telescope whātata whakaata
resistor parenga iahiko
retort puoto kakīroa
retort stand tūnga whakakopa
rubber tube ngongo rapa
safety goggles mōhiti haumaru
sand tray pae onepū
scalpel matahaehae
slinky pūnikoniko
solenoid pōkai waea
spatula kōmatū
spotting tile papariki tauhohe
spring (mechanical) pūniko
spring balance ine-taumaha pūniko
stroboscope karu kakapo
switch pana
syringe pūwero
terrarium rāihi kōataata
test tube ipuipu
test tube brush paraehe ipuipu
test tube holder puri ipuipu
test tube stand whata ipuipu
thermometer ine-mahana
tongs pīnohi
transformer whitihiko
transistor whitiārai
tripod waetoru
trolley tōneke
trundle wheel wīra-ine
vacuum pump papu korekore
van de Graaff generator pukuhiko van de Graaff
vial ipuriki
voltmeter ine-ngaohiko
water bath kura taupunga